الحمدُ لِلهِ رب العالمين, الرحمن الرحيم, وصلى الله وسلم على المبعوث رحمة للعالمين وعلى آلهِ و أصحابهِ وأتباعهِ إلى يوم الدين: أما بعد:
لەڕاستیدا یەكێك لەو نەخۆشی و دیاردەخراپانەی كە لەنێو قوتابی وخوێندكارانی زانكۆو پەیمانگاكاندا بەربڵاوەو بەشێوەیەكی فراوان وبەردەوام لەبەرچاوەو هەستی پێ دەكرێت, تەنانەت لەنێو هۆڵ وكتێبخانەو كافتریاو مۆبایل و شوێن وجێگاكانی تری نێو ئەو دام ودەزگایانەی كە مۆڵگەو نشینگەی زانست وزانیارین (زانكۆ و پەیمانگا), بەشێوەیەكی كاریگەر خوێندكارانی سەرقاڵ كردووەو كاتێكی زۆری پێوە بەفیڕۆ دەدەن و خۆیانی پێ تاوانبار دەكەن: بریتیە لە گوێگرتن لە گۆرانی و مۆسیقا بەهەموو دەنگ وڕەنگە جیاواز وهەمەجۆرەكانیەوە.
خوێندكارانی خۆشەویست: ئەوەی پێویست وگرنگە لێرەدا بووترێت وخاڵی لەسەر دابنرێت ئەوەیە كە دەبێت بزانرێت حوكمی شەرع چیە لە پێشدا سەبارەت بە گۆرانی و مۆسیقا, بۆ ئەوەی ڕوون بێتەوە لای تۆی خوێنەری بەڕێز چونكە دڵنیام كە ئەگەر بەڕێزت بزانیت شتێك حوكمەكەی حەرام وقەدەغە كراوە لەشەرعی خواو پێغەمبەردا صلى الله عليه وسلم تۆش دوور دەكەویتەوە لێی وخۆت گوناهبار ناكەیت, وە بەدڵناییەوە یان ئەوەتا كە نازانیت حوكمەكەی چیە, یان بەهەڵە لەلایەن دەستەو كۆمەڵەیەكەوە بۆت حەڵاڵ كراوەو تۆش لەسەری ڕۆیشتووی.
خوای گەورە لەقورئاندا دەفەرموێت: [وَمِنْ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُواً أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ (6)]{لقمان} واتە: هەندێ لەخەڵكی هەیە قسەو باسی بێهوودە دەكڕێ‌ (وەك گۆرانی ومۆسیقا) بۆ ئەوەی بەنەزانی خەڵك لەڕێگای خوا گومڕا بكات وەڕێگای خوا دەكاتە جێگای گاڵتەو لاقرتی, ئەوانە سزای ڕیسواكەریان بۆ هەیە. زۆربەی زانایانی تەفسیری قورئان سەبارەت بە ووشەی " لَهْوَ الْحَدِيثِ " كەلە ئایەتەكەدا هاتووە دەڵێن: مەبەست پێی گۆرانی ومۆسیقایە. وەك: ابن عباس وعبدالله ی كوڕی مسعود و مـجاهد وعكرمە وجگە لەوانیش. تەنانەت ابن مسعود سوێند دەخوات بەخوا كەمەبەست لەو وشەیە بریتیە لە گۆرانی!!
پێغەمبەری خوا صلى الله عليه وسلم لە فەرموودەیەكی صحیحدا كەلە بوخاریدا هاتووە دەفەرموێت: " لَيَكونَنَّ مِنْ أُمـتـي قوم يستحلّون الـحرَ والحريرَ والخمرَ والمعازف " واتە: لەناو ئوممەتەمەكەمدا كەسانێك پەیدا دەبن كە زیناوداوێن پیسی و پۆشینی ئاوریشم و مەی خواردنەوەو مۆسیقا حەڵاڵ دەكەن !!
پێشەوا أبو حنیفە – بەڕەحمەت بێت – ((كان يكره الغناء و يجعله من الذنوب)) واتە : حەزی بە گۆرانی نەبووەو بەتاوان هەژماردوویەتی ودایناوە. ( مەزهەبی ئەبوحنیفە توندترین مەزهەبە لەبارەی حەرامێتی وناشیاوێـتی گۆرانی ومۆسیقا).
پێشەوا مالك – بەڕەحمەت بێت – دەڵێـت: (( إنما يفعله عندنا الفُسّاق)) واتە: بەڕاستی – گۆرانی ومۆسیقا- لای ئێمە تەنها كەسانی فاسق گوێی لێ دەگرن وبەكاری دەهێنن.
پێشەوا شافعی – بەڕەحمەت بێت – دەڵێت: (( إن الغناء لَهوٌ مكروه, يُشبِه الباطل والمحال, ومن استكثر منه, فهو سفيه تُرَدّ شهادتهُ)) بەڕاستی گۆرانی بێ مانایە و بێزراوە, شتێكی ناڕەواو بێ سوودە, وە ئەوەی زۆر گوێی لێ بگرێت, ئەوا گەمژەو بێ مێشكە و شایەتی لێ وەرناگیرێت وڕەد دەكرێتەوە!!
پێشەوا ئەحمەد – بەڕەحمەت بێت – دەڵێـت: (( الغناء يُنبتُ النفاقَ في القلب)) واتە: گۆرانی تۆوی دوڕوویەتی دەچێنێت لە دڵدا.
هەروەها زانایانی مەزهەبی ئەهلی كوفە هەمان بۆچوونیان هەیە سەبارەت بە گۆرانی ومۆسیقا, وەك: سوفیان وحەماد وإبراهیم و شەعبی و جگە لەوانیش, هیچ ڕاجیاوازیەك لەنێوانیاندا نیە لەوبارەیەوە, هەروەها زانایانی ئەهلی بەصرەیش ڕاجیاوازی نیە لەنێوانیاندا سەبارەت بەو بابەتە.
پێشەوا ابن قیم – بەڕەحمەت بێت – دەڵێت: " شیاو نیە بۆ كەسێك كە بۆنی زانستی كردبێت بوەستێت لە حەرامێتی گۆرانی ومۆسیقا وئامێرەكانی, كەمترین شتێك لەو بارەیەوە ئەوەیە كە گۆرانی ومۆسیقا دروشمی كەسانی فاسق ومەی خۆرەكانە ! " .
جا ئەی خوێنەری ژیرو تۆبەكار: ئەوە فەرمایشتی خوای گەورەو فەرموودەی پێغەمبەری ئازیز صلى الله عليه وسلم و ووتەی هەرچوار مەزهەبەكەو بۆچوونی هەندێك لەزانایانی تریش لەوبارەیەوە بەرچاوت كەوت وخوێندتەوە, وە ئەگەر لەبەر درێژی بابەتەكە نەبوایە ئەوا زۆرتر درێژەم پێ دەدا, بەڵام هەر ئەوەندە بوار هەیەو ئەوەی كە پێویست بوو خرایە بەرچاو, جا ئیتر ئومێدەوارم پەشیمان ببیتەوەو بەخەڵك وهاوڕێكانتیش ڕابگەیەنیت بۆ ئەوەی ببیت بە چرایەكی ڕووناك كەرەوە بۆ خۆت وخەڵكیش.
وە دڵنیا بە كە گوێگرتن لە گۆرانی دڵ نەخۆش دەخات وخۆشەویستی خوا لە دڵ دەردەكات و حەزكردنت بۆ گوێ گرتن لە قورئان نامێنێت, وە ئەوە بزانە ئەمە یەكێكە لە فێڵ وپیلانەكانی شەیتان كە بۆ ئادەمیزادی داناوەو لەخشتەمان دەبات پێی.
بەڕێزان: لەبەر خراپێتی و كاریگەری نەرێنی گۆرانیە كە لەقورئان وفەرموودەدا زیاد لە چواردە ناوی هاتووە بۆ ئەوەی زیاتر بێ فەڕێتی گۆرانی دەركەوێت فەرموو ناوەكانی بخوێنەوە, ئەوجا خۆت حوكم بدە:
ناوەكانی گۆرانی: اللهوُ, اللغوُ, الباطل, الـزُّور, الـمُكاء, التّصدية, رُقيةُ الزِنى, قُـرآنُ الشيطان, مُنبِتُ النفاق في القلب, الصوتُ الأحمَق, الصوتُ الفاجر, صوتُ الشيطان, مَزمور الشيطان, الـسُّمُودُ.
أَسْـماؤهُ دَلّـتْ على أَوصافِـهِ تَـبَّـاً لِذِي الأَسـمـاءِ وَالأَوْصافِ (1)
----------------------
( 1) : ئەم بابەتە لە كتێبی " إغاثة اللهفان " ی ابن القیم الجوزی وەرگیراوە بە دەستكاریەوە.