دیداری گۆڤاری ڕێگای شەرع لەگەڵ بەڕێز مامۆستا خلیل أحمد
بەروار: 2013/06/27سەردارن: 2957

سەلەفییەت چییەو بەكێ دەوترێ سەلەفی؟ بنەما سەرەكییەكانی سەلەفییەت چین؟ ئەو گرفتانە چین لەمەنهەج‌و ‏دنیابینیی سەلەفییەتدا هەن؟ لەكوردستاندا سەلەفییەكان تا چەند بوونیان هەیە؟ بۆچی سەلەفییەكان دژایەتیی ‏ئیسلامییەكانی تر دەكەن‌و دژی حزبایەتین؟ بۆچی ئیسلامییەكانی تر سەلەفییەكان بەدەستی دەسەڵات دەزانن؟ ‏هەندێك لەسەلەفییەكان خۆپیشاندان بەحەرامدەزان‌و سەركردەكانی وڵاتانی موسوڵماننشین بە(وەلی ئەمر) دادەنێن‌و ‏پێیانوایە نابێت دژایەتییان بكرێ، ئایا ئەم كارانەی سەلەفییەكان جۆرێك نیین لەبیدعە، چونكە ئەمەیش بریتییە ‏لەدۆستایەتیكردنی دەسەڵاتدارە ستەمكارەكان‌و دژایەتیكردنی موسوڵمانان؟ ئەمانەو چەندین پرسیاریتر لەم ‏دیدارەدا ئاڕاستەی بەڕێز مامۆستا خەلیل ئەحمەد؛ كەسایەتیی دیاری نێو سەلەفییەكانی كەلار، كراوە ئەویش ‏بەڕێزەوە وەڵامی پرسیارەكانی (رێگای شەرع)ی داوەتەوە. ‏

‎‎‏ پرسیاری یەكەم : سەرەتا ئەگەر بتوانی پێناسەیەكی سەلەفیمان بۆ بكەیت ، وە بە كێ ‏‏دەوترێت سەلەفی ؟ئایا سەلەفی لە كوردستاندا تا چەند بونیان هەیە؟ ‏‎‎
مامۆستا خلیل أحمد: بسم الله الرحمن الرحیم
سەلەفی بەو كەسە دەگوترێت شوێن كەوتەی پەیڕەوی سەلەف بێت ، ئەوەش بریتیە ‏لە جێبەجێ‌ كردنی قورئان و سوننەت بەتێگەشتنی سەلەف (هاوەڵەكانی پێغەمبەری ‏خودا صلى الله عليه وسلم‏ و ئەوانەی دوای ئەوان و ئەوانەی دوای ئەوانیش ) ‏هەروەك پرسیار كراوە لە لیژنەی هەمیشەیی فەتوای سعودی ژمارە (1361) (1/165) ‏

س :ماهي السلفية ومارأيكم فيها ؟
ج: السلفية نسبة إلى السلف والسلف هم صحابة رسول الله صلى الله عليه وسلم وأئمة الهدى من أهل القرون الثلاثة الأولى رضي الله عنهم الذين شهد لهم رسول الله صلى الله عليه وسلم بالخير في قوله (خير الناس قرني ثم الذين يلونهم ثم الذين يلونهم ثم يجيء أقوام تسبق شهادة أحدهم يمينه ويمينه شهادته) رواه أحمد والبخاري ومسلم والسلفيون جمع سلفي نسبة إلى السلف وقد تقدم معناه وهم الذين ساروا على منهاج السلف من اتباع الكتاب والسنة والدعوة إليهما فكانوا بذلك أهل السنة والجماعة , وبالله التوفيق وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم .

پرسیار : سەلەفییەت چیە وەڕاتان چیە بەرامبەری ؟
وەڵام : سەلەفییەت نیسبەتە بۆ لای سەلەف وەسەلەفیش هاوەڵەكانی پێغەمبەری ‏خودان صلى الله عليه وسلم‏ وەپێشەوایانی ڕێگای هیدایەتن لەسێ سەدەی یەكەم ‏ڕەزای خوایان لەسەر بێت ئەوانەی كە پێغەمبەری خوا صلى الله عليه وسلم‏ شایەتی ‏خەیری بۆ داون لە فەرمودەی (چاكترینی خەڵك سەدەی منن پاشان ئەوانەی لە ‏دوایان دێن پاشان ئەوانەی لەدوایان دێن پاشان قەومی وادێن كە شایەتیان پێش ‏سوێندیان ئەكەوێ‌ وەسوێندیان پێش شایەتییان , وەسەلەفییەكان : كۆی سەلەفی یە ‏‏, نیسبەتە بۆ لای سەلەف وەماناكەی پێشتر كرا وەئەوان ئەوكەسانەن كە لەسەر ‏مەنهەجی سەلەفن لە شوێن كەوتنی كیتاب و سوننەت وە بانگەوازكردن بۆیان ‏وەكاركردن پێیان وە بەوەش بوون بە ئەهلی سوننەت و جەماعەت) . ‏
جا هەركەسێك هەڵگری ئەو بەرنامەیە بێت لەبیرو باوەڕو وتەو كردەوە ئەوە سەلەفییە ‏إن شا‌ء الله وەلە كوردستاندا سوپاس بۆ خودا بونێكی بەرچاویان هەیەو سەرچاوەی ‏زانستی شەرعی و بانگەوازن بۆ خواپەرستی و شوێن كەوتنی سوننەتی پێغەمبەری ‏خۆشەویستمان صلی الله علیە وسلم دور لەزیادەڕەوی وكورت ڕەوی وەخاوەنی ‏چەندین مزگەوت ووتار خوێن و مامۆستا و كەسایەتی ناسراون .‏

‎‎پرسیاری دووەم : بۆچی سەلەفیەكان دژایەتی ئیسلامیەكان دەكەن؟وە ئیسلامیەكان ئێوە ‏بە ‏پیاوی دەسەڵات ئەزانن بە حوكمی ئەوەی قەت لەسەر دەسەڵات قسە ناكەن .‏‎‎

مامۆستا خلیل أحمد: نابێت دژایەتی موسڵمانان بكرێت بەڵكو بەپێچەوانەوە دەبێ ‏برایەتی دۆستایەتیان لەگەڵ بكرێت وەك خوای گەورە دەفەرموێت : [إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ] .
وەپێغەمبەری خودا صلى الله عليه وسلم‏ لە حەدیسی أبو هریرە كە ئیمامی موسلیم ‏ریوایەتی دەكات دەفەرموێت : ((....لاَ تَحَاسَدُوا ، وَلاَ تَنَاجَشُوا ، وَلاَ تَبَاغَضُوا ، وَلاَ تَدَابَرُوا ، وَلاَ يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ ، وَكُونُوا عِبَادَ اللَّهِ إِخْوَانَاً ... الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ ، لاَ يَظْلِمُهُ ، وَلاَ يَخْذُلُهُ ، وَلاَ يَحْقِرُهُ ، التَّقْوَى هَا هُنَا وَيُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ، بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ ، كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ دَمُهُ وَمَالُهُ وَعِرْضُهُ .))
مناجشة : واتە : لە موزایەدا دا نرخ زیاد بكەیت ، وە مەبەستیش نەبێت ئەو شمەكە ‏بكرێت .‏
وَلاَ تَبَاغَضُوا: واتە : ئەو هۆكارە مەگرنە بەر كە دەبێتە مایەی ڕقبونەوەتان لە یەكتر چ ‏جای ڕق هەبوون لەیەكتر و دژایەتی كردنی ، وە ئەگەر شتێك لەوانە كەوتە دڵتانەوە ‏ئەوە پێداگربن لەسەر نەهێشتن و ڕاماڵینی لە دڵەكانتاندا .‏
وَلاَ تَدَابَرُوا: واتە : پشت لەیەكتر مەكەن واتە : لە بیروڕاكانتاندا .‏
پێویستە موسڵمانان لەسەر ئەو فەرمودەیە ، و هاوشێوەكانی بڕۆن و هەنگاو هەڵگرن ‏‏.‏
بەڵام ئەوەندە هەیە ئێمە چۆن بایەخ بەم لایەنە گرنگە دەدەین پێویستە ئێمە و باقی ‏موسڵمانانیش لایەنی دەست گرتن بەشەرعەوە ، و كاركردن بەتەواوی شەرع و ‏سوننەتی پێغەمبەری خۆشەویستمان فەرامۆش نەكەن خوای گەورە دەفەرموێت : [وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ] یان دەفەرموێت : : [وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَلا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ] وە دەفەرموێت : [وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ]
وە پێغەمبەری خۆشەویستمان صلی الله علیە وسلم دەفەرموێت : (من أحدث في أمرنا هذا ما ليس منه فهو ردّ ) رواه مسلم ، وە دەفەرموێت : (مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَراً فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإنْ لمَْ يَسْتَطِعْ فَبلِسانِهِ، وإنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أضْعَفُ اْلإِيمَانِ) رواه مسلم .
لە ڕوانگەی ئەم دەقانەی باسمان كردن و چەندین دەقی تریش پێویستە لە سنوری ‏ئاینەكەماندا بوەستین و پێشێلكاری نەكەین ئەم هەڵوێستەش سەلەفەیەكان زۆر ‏بایەخی پێدەدەن و لەسەری ڕادەوەستن ئەگینا مەبەستیان دژایەتی كردن نیە بەڵكو ‏بە پێچەوانەوە مەبەستیان دڵسۆزی و تەكمیل كردنی موسڵمانانە ، وە عینوانی ‏خەمخۆریانە بۆ دین و ژین و خەڵك و وڵاتیش ئەگینا هیچ بەرژەوەندیەكی خۆیانی ‏تێدا بەدی نایەت ئەی كوا بەرژەوەندی و دونیا خۆری ئەگەر تۆ بانگەشەی جێ بە ‏جێ كردنی تەواوی تەوجیهات و تەعلیماتی ئیسلام تەنانەت بەسەر خۆشتدا بكەیت.‏
ئەو بڕگەی كە لە پرسیارەكەدا هاتووە و دەڵێت : ئیسلامیەكان ئێوە بە پیاوی ‏دەسەڵات ئەزانن....‏
لە وەڵامدا ئەڵێم نا وانیە هەموو ئیسلامیەكان سەلەفیەكان بە پیاوی دەسەڵات نازانن ‏ئەوە لێدوانی چەند كەسێكی نا مەسئولە و حیساب بۆ قسەی خۆ نەكردووە و ئەو ‏چەواشەكارییانە ئەنجام ئەدات ، ئەنجا ناكرێت و لە كوێی دونیا دا هەیە ڕەوتێك ‏هەمووی خۆفرۆش و بەكرێ گیراو و پیاوی خەڵكی تر بێت ، وە نە دەسەڵاتیش ‏پەكی كەوتووە لەبەر سەلەفییەكان ، هەروەها دەبێت دەرس لەوەش وەربگیرێت بۆ ‏سەلەفیەكان ئیسلامیەكان تۆمەتبار ناكەن بە خۆفرۆش و پیاوی كەسانی تر هەمان ‏ئیحتیمال واریدە لەسەر ئەوانیش بەڵام ئێمە هەڵس و كەوت بە ئادابە شەرعیەكان ‏دەكەین ، وە بەریشین لەوەی نەیارەكانمان تەنها لەبەر ئەوەی نەیارمانن بەوانە ‏تۆمەتبار بكات .‏
هەروەها ئەوانەی بەو شتانە تۆمەتبارمان دەكەن یان لە نزیكەوە نامانناسن یان ‏پاڵنەرێكی خراپ كاری تێكردوون ئەو قسانە بكەن بەهەر حاڵ خوای گەورە لە هەموو ‏لایەكمان ببورێت ،.‏
ئەنجا قسەكردن لەسەر دەسەڵات ئێمە نایشارینەوە قسەكردنمان یان نەكردنمان ‏بایەخی هەیە و بەنرخە هەروەها ئاسان نیە ئەگەر هەڵوێستمان هەبێت لە ‏دەستنیشان كردنی هەڵە و كەم و كوڕی و حوكم بەسەر كاربەدەستاندا ، وە لەكاتی ‏گونجاو و بەرژەوەندی شەرع ، و جەماوەری موسڵماناندا قسە دەكرێت ، نەك ‏نانەوەی ئاشوب و فیتنە ، وە ئەمەش لەكاتێكدا ئەگەر لە تواناماندا هەبێت ، وە ‏ئەگەر نا ئەوە بێدەنگ دەبین ، وە بێدەنگیشمان ئەوە ناگەیەنێت ئێمە شەریكین لە ‏خراپەی هیچ خراپەكارێكدا بەڵام سیستمی شەرعیمان هەیە بۆ ئینكاری مونكەر ‏لەوانەشە كەسانێك لە دابەزاندنی ئەو سیستمەدا جیاوازبن لەگەڵماندا ئەوە ئێمە ‏مادام شتەكە ئیجتیهادی بێت ئەوە ناكەینە گرفت لەگەڵیاندا بەمەرجێك دەستەواژەی ‏دژ بە دین دروست نەكەن . ‏
‎‎پرسیاری سێ یەم : ئێوەی سەلەفی زۆر جار لە برایەتی نێوان موسڵمانان ئەكەن بەڵام ‏‏نابینین ئەم برایەتیەتان لەگەڵ ئیسلامیەكاندا هەبێت ؟ ئەی ئەوانیش هەر براتان نین وەكو ‏لە فەرموودەدا هاتووە ‏موسڵمان برای موسڵمانە؟‎‎
مامۆستا خلیل أحمد: لە وەڵامی پرسیاری پێشوو دا وەڵام دراوەتەوە .‏

‎پرسیاری چوارەم : باس لەوە دەكرێت ئێوەی سەلەفی دژایەتی حزبایەتین كەچی ‏خۆتان و ‏بەرنامەكانتان هەمووی وەكو شێوەی حزب وایە ، وە خەڵكی كێ تایبەت بە خۆتان هەیە ، و ‏ئەوانەشی ‏لەگەڵتانن تەنها كتێبی مامۆستایانی خۆتانن بخوێننەوە واتە ئەبێـت ببنە ‏پیاوی خۆتان وە لە ژێر بیروبۆچونەكانتاندا بن ‏ئەی ئەمەش جۆرێك نیە لە حزبایەتی ؟‏‎‎

مامۆستا خلیل أحمد: بەڵێ ئێمە سیستمی حزبی سیاسی لە وڵاتی ئیسلامدا بەخراپ ‏دەزانین و دژایەتیشمان كردووە ، وە بەدیلیشمان چەندین جار خستۆتە ڕوو ئەی ‏مەگەر هەر دەستەواژەی حزبی سیاسی نیە تەواوی ئاین و نەتەوەو خاك و ‏نیشتیمانی لاواز كردووە؟ هەر بەرژەوەندی تەسكی حزبی نیە ئەو هەموو ڕق وكینە ‏و دژایەتی و پارچە پارچەبونەی خاك و هێز و سامان و ئیدارەی لێكەوتوەتەوە؟ من ‏نازانم براكوژی چ پاساوێكی هەیە؟ ئەگەر حزبایەتی نەبوایە موسڵمان موسڵمان ‏بكوژێت ، كوردێك كوردێكی تر بكوژێت ، ئەگەر دەمارگیری كەس و لایەن و حیزب ‏نەبێت چی وای كرد رۆحیان لەدەست بچێت؟‏
ئەی ئەگەر موسڵمانان بۆ نموونە واز لە حزبایەتی بێنن و كار بەم ئایەتە بكەن كە ‏خوای گەورە دەفەرموێت :[ وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَلا تَفَرَّقُوا] ئایا كارێكی ‏خراپیان ئەنجام داوە؟ یان ئەگەر هەموو كوردێك رابیتەی كوردایەتی پێكەوە ‏بیانبەستێتەوە ، و واز لە حیزبایەتی بێنن ئەوە لە دیدی كەسێكی كورددا ئایا ‏كارێكی خراپیان كردووە؟ هەروەها كەس و لایەنەكانی تریش .‏
بۆ ئەوەی كە ئێمە بەرنامەكانمان وەك حیزبە من بە دوو خاڵ وەڵامی دەدەمەوە : ‏
یەكەم : پێناسەی حیزبی سیاسی لە فەرهەنگی سیاسەتدا پێناسەی تایبەتی خۆی ‏هەیە كە بەكورتی ئەمە پوختەكەیەتی (كۆبونەوەی كەسانێك لەسەر شێوازی ‏ڕێكخستنی هەرەمی و بونی پەیڕەوی داخلی و خارجی بۆ هەوڵدان بۆ چونە سەر ‏حوكم).‏
ئەگەر ئەم پوختەیە تاقی بكەینەوە بەسەر پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی ‏نیشتیمانی كوردستان و یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان و كۆمەڵی ئیسلامی ‏كوردستان و باقی پارتە سیاسیەكانی تر ئەوا دەبینی ئەمانە حیزبی سیاسین و ‏تەواوی بەندەكانی ناو پێناسەكە دەیانگرێتەوە ، بەڵام ئەگەر بێن زانكۆی ‏سەلاحەدین و زانكۆی سلێمانی و تەواوی خوێندنگاكان و ڕێكخراوە مەدەنیەكان و ‏كارگە و ....هتد بەراورد بكەین لەگەڵ ئەو پێناسەیەی سەرەوەدا نابینی نە هەموو ‏بەندەكانی تیا بێت ، وە نە كەسیش پێیان دەڵێت حزبی سیاسی جا من نازانم ئەبێت ‏فەلسەفەی سەلەفیەكان چی بێت ئەگەر حیزب بن و خۆیان فیكری بونی حیزب - ‏ساڵەهای ساڵە- ڕەدكەنەوە، وەهەروەها ئەبێ لەچی بترسن ئەو هەموو موجازەفەیە ‏بكەن یان چەواشەكاران كەسانێكن ناتوانن ڕای بەرامبەر قەبوڵ بكەن . ‏
دووەم : مەرج نیە هەندێ‌ خاڵ و بەندی ناو پێناسەكە لەهەر كۆمەڵە كەس و ‏ڕەوتێكدا هەبوو ئەوە بە حیزبی سیاسی حساب بكرێت وەك باسمان كرد بۆ نموونە ‏زانكۆی سەلاحەدین لەڕوی ژمارەوە و سیستم و بەڕێوە بردنەوە لە هەندێ حیزبی ‏ناوچەكە تۆكمە و بەهێزترە تا ئێستاش كەسێك دەمارگیری حیزبی نەبووە بۆی ، یان ‏چەندین كەسی ناو حیزبە ئیسلامیەكان ئەگەر پرسیاری لێ بكەیت كاكە ئایا ‏دەتوانیت بڵێیت من سەلەفی نیم مەگەر لەسەر مەنهەجی سەلەف نەبێت ئەگینا ‏ناتوانێت بڵێت من سەلەفی نیم بەڵام ئەگەر پرسیار لە هەر سەلەفییەك بكەیت ئایا تۆ ‏یەكگرتوویت یان كۆمەڵیت خێرا پێت دەڵێت نەخێر هەرگیز واجبیش نیە من ئەوانە ‏بم ، كەوا بوو بازنەی سەلەفیەت بازنەی مەزهەبی ئاینی یە و دەستەواژەی حیزبی ‏سیاسی نیە ئەمەش زۆر ڕون و ئاشكرایە .‏
جا بۆ ئەوەی كە دەڵێ [خەڵكی خۆتان هەیە كتێبی خۆتان دەخوێنێتەوە.....] ئەمە ‏قەدەغە و بڤە نیە ئێمە كەحیزب نین بەڵام مەزهەب و تاقمێكین پێغەمبەری خوا صلی ‏الله علیە وسلم هەواڵی ئەوەی پێداوین كە موسڵمانان بەش بەش دەبن بۆ چەندین ‏تاقم و مەزهەبەوە ، وە ئەوەی لە كۆی ئەو هەموو تاقمانە لەسەر حەق بێت تەنها ‏برتیە لە [الطائفة المنصورة] [الفرقة الناجية] مەبەستیشم ئەوە نیە تەنها لە ‏كوردستانن یان تەنها قوتابیەكانی مامۆستا فڵان و فیسارن یان لەناوچەی فڵان و ‏فڵان بەڵام یەك بیروبۆچون و مەنهەجیان هەیە لە رۆژهەڵات و رۆژئاوا دا .‏
جا هەبونی خەڵك و كتێبی تایبەت بە تاقم و ڕەوتێك جیاوازە لە هەبوونی حیزبی ‏سیاسی بۆ نموونە كورد وەك نەتەوە بگرە بادینی و سۆرانی خەڵك و تاكی خۆیان و ‏كتێب و پێداویستی تایبەتیان هەیە نە كورد و نە بادینی و سۆرانیش حیزبن ، ‏وەڵلاهی زۆر سەرم سوڕ دەمێنی لەم شوبهانە بەڵام وەك ئەمانەت هەر وەڵامیان ‏دەدەمەوە یەكەم : واجبمە دووەم : كەسانێك بەداخەوە كار لەسەر ئەم ‏چەواشەكاریانە دەكەن.‏
‎‎پرسیاری پێنجەم : هەست بەوە دەكرێت سەلەفیەكان چەند باڵێكیان هەیە ، و لەناو یەكدا ‏‏ڕق و كینەتان بەرامبەر یەكتر هەیە بۆ نمونە هەندێك لەسەفیەكان ڕقیان لە مەلا جاسمی ‏سەلەفی و باڵەكەیەتی لەبەر ‏ئەوەی مەلا جاسم وەكو بیروبۆچونەكانی ئێوە نیە ئەم دژایەتی ‏و بوغزاندنە لە كوێی دیندا جێگەی ئەبێتەوە ؟‏‎‎
مامۆستا خلیل أحمد : سەلەفیەكان وەك باقی خەڵكی تر مرۆڤن و كەم و كوڕی لە ‏تاكەكانیاندا هەیە ، وە لەوانەیە جیاوازی و دەمارگیری و نەزانی كەسێكیان وا بكات ‏لەگەڵ ئەوی تر جیاواز بێت ئەمە ئەگەر قەبوڵ نیە و موخالەفەی شەرعە بەڵام هیچ ‏كەس لە سەلەفیەكان بە حەڵاڵی نازانن و بەدەستەواژەی كار كردن بۆ ئیسلامی ‏نازانن ، وە تا ئێستا باڵ و ڕەوتی جیاوازی زەق لە ناو سەلەفیەكاندا دروست نەبووە ‏، وە ئەگەریش بێت لە دوو خاڵ بەدەر نیە یان سەلەفی نیە و بەناو سەلەفیەتەوە كار ‏دەكات یان هەر بە واقیعی كەس و ڕەوتێكی توشبووە بە دەمارگیری و ڕق و كینە و ‏بە جیاواز لە باقی سەلەفیەكانی تر لەڕاو بۆچونی دا لەبەر هەواو ئارەزووی ، ‏مەبەستیشم ئەوە نیە بڵێم دەبێت هەموو سەلەفیەك لە ورد و درشتدا فەتواكانیان ‏وەك یەك وابێت نەخێر مەبەست ئەوەیە لە شتە گشتی یەكاندا یەك مەنهەجیان ‏هەبێت .‏
بۆ ئەو بڕگەیەی كە باسی مەلا جاسمی تێدا كراوە كە ڕەوتێكی هەیە و سەلەفیەكان ‏ڕقیان لێ یەتی ...‏
من دەڵێم مەلاجاسم تا چەند ساڵێك لەمەو پێش تێكەڵاوی لەگەڵ سەلەفیەكاندا ‏هەبووە بەڵام لەم ساڵانەی دواییدا لەگەڵ هەموو سەلەفیەكاندا تێكەڵاوی نیە و ‏لەوانەیە ئەمە كاری كردبێتە سەر ئەوەی خەڵكی وابزانن باڵێكی سەلەفی جیاوازە ‏لەگەڵ ئەوانی تر ، وە من واشنازانم سەلەفیەكان بوغزاندنی بەرنامە بۆ داڕێژراویان ‏هەبێت بۆ مەلا جاسم و حەزیش ناكەن هیچ كەسێ لە موسڵمانان لەدەست بدەن .‏

‎‎پرسیاری شەشەم : ئەگەر سەیرێكی ژیانی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم بكەین هەمیشە ‏دژی ‏ستەمكار و زاڵمان و پیاوخراپەكان وەستاوەتەوە ، وە هەمیشە قسەی حەقی كردووە بۆچی ‏ئێوە خوێنی دەیان گەنج ‏لە خۆپیشانەكاندا شەهید و بریندار كران كەچی نەمانبینی ئێوە ‏ورتەتان لە دەم بێتە دەرەوە تەنانەت لە لایەن هەندێك ‏لەسەلەفییەكانەوە خۆپیشاندانیش ‏حەرام ئەكەن ئایا ئەم كارانەی ئێوە دەلالەت لەوە ناكات ئێوە پیاوی دەسەڵاتن.‏‎‎

مامۆستا خلیل أحمد : ژیاننامەی پێغەمبەری خوا صلی الله علیەوسلم تەنها شەڕكردن ‏و بەگژدا چونی زاڵمان نەبووە بەڵكو سەبر و ئارام گرتن و لێبوردنیشی تیا بووە ، ‏وەك خوای گەورە دەفەرموێت :
[أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ] وة [فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ] (أَمْرِهِ) واتة : القتال .
يان [لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُسَيْطِرٍ] و [وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ]
مەبەستیشم ئەوە نیە سەردەم سەردەمی مەككەیە و قیتال و جیهاد نیە لە ئیسلام دا ‏بەڵام ئەمەوێت ئەو شوبهەیە بڕەوێنمەوە كە دەگوترێت سیرەتی پێغەمبەر صلی الله ‏علیە وسلم هەمیشە دژی ستەمكار و زاڵمان و پیاوخراپەكان بووە ، ئەوەندە هەیە ‏ئێمە هاوڕا نین لەگەڵ هیچ زاڵمێك دەسەڵاتدار بێت یان بێ دەسەڵات ئەنجا مەسەلەی ‏خۆپیشاندان ئێمە بەدەستەواژەیەكی شەرعی نازانین ، وە بەڕاشكاوانە چەندین جار ‏باسمانكردووە ئەمەش مانای ئەوە نیە دەسەڵات لەسەر حەقە و هیچ گەندەڵیەكی نیە ‏، وە ئۆپۆزسیۆن و خەڵكیش خاوەنی هیچ داوایەكی ڕەوا نین ، نا وانیە بەڵكو ئێمە ‏باوەڕمان وایە ئەوە بە ئیعلامی بونیاد نەر و كۆڕ و كۆبونەوەو چەندین كۆنفرانسی ‏زانایانی پسپۆڕ چارەسەر دەكرێت .‏
ئەنجا هەڵوێستمان بەرامبەر كوشتن و بریندار كردن و ئەزیەت دانی خەڵك چ ‏خۆپیشاندەر بێت یان دەسەڵات زۆر ڕون و ئاشكرایە ئێمە لە هەموو ڕێنمایەكانمان ‏ئەوە بڵاودەكەینەوە كە ڕێز لەیەكتر بگیرێت و حیوار و نەصیحەت و دیالۆك بكرێت ، ‏وە بەرژەوەندی یە گشتیەكان لەبەر چاو بگیرێت ، وەئایا ئەگەر ئێمە خۆپیشاندانمان ‏بەحەرام زانی بۆ ئەبێ پیاوی دەسەڵات بین ئەی بۆ ئەوە نەكات كە دڵسۆزی ڕۆڵەكانی ‏خۆمان بین؟ یان دانا بین بە حاڵی ڕژێمەكان و گۆڕانكاری لە كاتێكیشدا دەسەڵات ‏خۆی باوەڕی بەخۆپیشاندان هەیە ئێمە تەنها ڕێنمایەكانی ئاینەكەمان وامان لێ ‏دەكات باوەڕمان پێی نەبێت ئەگینا ئەوان ئامۆزامان نین و ئۆپۆزسیۆن خاڵۆزا .‏

‎‎پرسیاری حەوتەم : ئێوە ئەڵێن شوێنكەوتەی سەلەفی ساڵحین بەڵام لەگەڵ سەلەفی ئاسمان ‏‏و ڕێسمانتان فەرقە بە بەڵگەی ئەوەی ئەبینن لەگەڵ موسڵمانان كەسێكی زینا كەرتان پێ ‏باشترە لە بانگخوازێك ئەمە لە ‏بڕێك فەتوای سەلەفیەكان هەیە ئەویش لەبەر ئەوەی ئەو ‏بانگخوازە حزبیە یان لەگەڵ نەهج و بەرنامەی ئێوەدا نیە ئەم ‏حوكمدانە بەسەر كەسێكی ‏بانگخواز بە چی بەڵگەیەكە؟‎‎

مامۆستا خلیل أحمد : ئێمە بە بێ گومان خۆمان بەسەلەفی دەزانین و هیچ ‏جیاوازیەكیش لە نێوان سەلەفیەكاندا بە شێوەیەكی گشتی و سەلەفیەتیشدا ‏بەشێوەیەكی گشتی نازانین بۆیە دەڵێم بەشێوەیەكی گشتی چونكە ئەمە عەدل و ‏ئینسافە لەبەر ئەوەی پێویست نیە مرۆڤ (100%) سەد لە سەد سەلەفی بێت ئەوجار ‏پێی بگوترێت سەلەفی چونكە سەلەفیەت مەنهەجە ، وە هیچ جیاوازییەكی لەم ڕوەوە ‏لەگەڵ ئیسلامدا نیە وەك ئەوەی ئەگەر كەسێك لە هەندێ شتدا پێچەوانەی ‏ئیسلامیش بوو لە ئیسلام ناچێتە دەرەوە ، سەلەفیەتیش بەهەمان شێوە، ئەنجا ‏كەسێك كە پرسیار دەكات دەبێت ئامانجی وەرگرتنی وەڵام بێت نەك حوكم دان ‏بەسەر بەرامبەردا ئەگەر ئاسمان و ڕێسمانمان فەرقە ئیتر پرسیار بۆچی؟
ئەنجا بۆ شێتێكیش ئەڵێت زیناكەرێكی پیسی تاوانبار باشترە لە بانگخوازێكی پاكی ‏بێ ئینحراف و هەڵە؟ نەخێر بەڵكو مەسەلەكە چەواشەكردن و گەورە كردنەوەی ئەم ‏شتانەیە تا خەڵكی سادەی پێ هەڵخەڵەتێن ئەگینا من پرسیارێك دەكەم ئایا هەموو ‏بانگخوازێك بۆ ئیسلام و سوننەت بە -گومانی خۆی - موسڵمان و سوننیە؟ نەخێر ‏نموونەی قادیانی و جەهمی و قەدەریی و جەبری و موعتەزیلە و ئەشعەریەكان ‏دێنمەوە ئەگەر كەسێك بڵێت زیناكەرێكی سەلەفی (سوننی) باشترە لە موبتەدیعێك ‏ئایا ئەو قسەیە هیچی تێدایە؟ لەكاتێكدا ئیمامی ئەوزاعی دەفەرموێت : "پێم ‏خۆشترە كوڕەكەم هاوەڵی جەردە و دزێكی سوننی بكات نەك هاوەڵیی ‏خواپەرستێكی موبتەدیع" رواه اللالكائي في شرح اصول الاعتقاد .
وە پێشەوا شافیعی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرموێت : " بەندەكانی خودا بەهەر ‏تاوانێكەوە بگەنەوە بەخوای گەورە شیرك نەبێت ئاسانترە لە هەواو ئارەزوو (بیدعە)" ‏أخرجە البیهقی فی الاعتقاد .‏
وە ئیمامی بەربەهاری لە (شرح السنة) دا دەفەرموێت : " وإذا رأيت الرجل من أهل السنة رديء الطريق والمذهب فاسقا فاجرا صاحب معاص ضالا وهو على السنة، فاصحبه واجلس معه فإنه ليس يضرك معصيته، وإذا رأيت الرجل مجتهدا في العبادة متقشفا محترقا بالعبادة صاحب هوى، فلا تجالسه ولا تقعد معه ولا تسمع كلامه ولا تمش معه في طريق، فإني لا آمن أن تستحلي طريقته فتهلك معه "
هەروەها بەربەهاری ئەفەرموێ : یونسی كوڕی عوبێد كوڕەكەی بینوە لای كەسێكی ‏موبتەدیعەوە دەرچووە پێی گوتووە " يا بني! لأن أراك خرجت من بيت خنثى أحب إلي من أن أراك تخرج من بيت فلان وفلان، ولأن تلقى الله يا بني! زانياً فاسقاً سارقاً خائناً أحب إلي من أن تلقاه بقول فلان وفلان. " أخرجه ابو نعيم في الحلية والخطيب في تأريخ بغداد وابن بطة في الإنابة الكبرى والآجري في الشريعة نحوه واسناده صحيح .
ئەوە دەمێنێ ئەوە بڵێین ئایا ئیسلامیەكان هەموویان سەلەفین بێ گومان نەخێر لە ‏كاتێكدا لەسەركردەكانیانەوە چەندین قسە و بیروباوەڕی ناقوڵا دەبیستین .‏
‏ لەوانەیە كەسێك بڵێت تەنها بەوەی لە حیزبدا بوو خراپترە لەزینا كارێك لە وەڵامدا ‏دەڵێم حوكمی وا بەسەر تاكە دیاری كراوەكاندا هەڵەیە ، و نابێت بەهیچ كەسێك ‏بگوترێت مەگەر كەسەكە بە دیاری كراوی حوكمی موبتەدیعی بەسەردا درابێت ‏ئەوكاتە ئەو قسانەی زانایان دەیگرێتەوە ، كەوا بوو كاتێك حوكمێك بەڕەها باس ‏دەكرێت جیاوازە لەوەی بە تعیین كەسەكە دیاری بكرێت جا بۆ دیاری كردنی ‏كەسەكە دەبێت اسباب هەبێت وە (موانع) یش نەبێت .‏

‎‎پرسیاری هەشتەم : ئێوە چەمكی سەلەفیتان بەسەر خۆتاندا بڕیوە لەبەرامبەریشدا بەناوی ‏‏بیدعەوە دژایەتی چەندین چەمكی دیكە دەكەن ئایا بڕینی چەمكی سەلەفی و بڕینی بەسەر ‏خۆتاندا جۆرێك نیە لە ‏بیدعە؟‎‎

مامۆستا خلیل أحمد : ئێمە مافی خۆمانە پێشبڕكێ بكەین بۆ سەلەفی بونمان و چەمكی ‏سەلەفی بۆ خۆمان بەكار بهێنین بەڵام هیچ ڕێگرییەكمان نیە لە هیچ كەسێك ‏مونافەسەی سەلەفی بونی خۆی بكات و ئەو ناوە بەكار بهێنێت بۆ خۆی بە مەرجێك ‏لەسەر ئەو ڕێڕەوە لا نەدات و شتی تازە نەهێنێتە ناو دین و لە وكێشمەن كێشەشدا ‏زانستی شەرعی بەپێی تێگەیشتنی هاوەڵان حاكمە و زانایانی متمانە پێكراوی ‏ئەهلی سوننەت و جەماعەت.‏
وە هەر شت و چەمكێكیش ئێمە بە بیدعە لە قەڵەممان دابێت یان لە مەو لا بە بیدعە ‏هەژماری بكەین ئەوە لێكۆڵینەوە و زانستی شەرعی حاكمە لە نێوانماندا هەرچەندە ‏گومانی خێرمان بۆ خۆمان و موسڵمانانیش هەیە تەنها ئەوەندە هەیە تا زیاتر ‏زانستی شەرعی بەكار بهێنین لە یەكتر نزیك دەبینەوە ،وە ناوی سەلەفی بیدعە نیە ‏هەر وەك ناوی سوننی وایە بەبێ زیاد و كەم.‏

‎‏‏‎  ‎پرسیاری هەشتەم : ئێوە چەمكی سەلەفیتان بەسەر ‏خۆتاندا بڕیوە لەبەرامبەریشدا بەناوی ‏بیدعەوە دژایەتی چەندین چەمكی دیكە دەكەن ئایا بڕینی چەمكی سەلەفی و بڕینی ‏بەسەر ‏خۆتاندا جۆرێك نیە لە بیدعە؟‎‎

مامۆستا خلیل أحمد :خۆپیشاندان بە ڕەوا نازانین چونكە بەدەر لە وەی كێشەو ‏ئاشوبی لێ دەكەوێتەوە بۆ وڵات هەروەها دەستەواژەیەك نیە لە نێوان موسڵماناندا ‏كاری پێكرابێت بۆ گۆڕینی حوكم ، وە ئەگەر تەماشای كتێب و سەرچاوەكانی ‏زانست بكەین شتێك نابینین بە ناوی خۆپیشاندانەوە ، ئنجا ئێمە بە دیراساتمان بۆ ‏بارودۆخی ناوچەكە دەزانین ئەم خۆپیشاندانانە بەرنامەی دەرەكی لە پشتەوە هەیە ‏بۆ هەندێ وڵات بە ‏OK‏ بۆ هەندێكی تر بە ‏NO‏, وە ئایا سەركردەكان وەلی ئەمرن ‏بۆ موسڵمانان یان نا؟ ئێمە لەم پرسەدا زۆر بە وردی مامەڵە دەكەین چونكە لابردنی ‏كاربەدەستان بە زۆر ئەگەر خەلیفەی موسڵمانان و هێزیان نەبوو وە كاربەدەستەكە ‏كە لا دەبرێت كافر بوو پێویستە تەكفیر بكرێت وموسڵمانان بزانن ئەو كەسە ‏ویلایەتی بەسەر موسڵمانانەوە لە دەست داوە پاشان موسڵمانان ڕێك بخرێن و ‏هێزیان و توانایان هەبێت بۆ بەرەنگاری ئەو كەسە تەكفیر كراوە وە هەموو ئەمانەش ‏بە كەسانی زاناو قسە بیسراو دەبن وە هۆكاریش بۆ لە دەست چونی ئەم خاڵە بە ‏تایبەت خودی هەندێ لە حزبە ئیسلامیەكانە كە بڕیاری موشارەكە كردنی ‏دەسەڵاتیان داوە ئەگەر حكومەتەكانیش بە ئاشكرا لە ئیسلامیش هەڵگەڕابنەوە جا ‏لەم كاتەدا تەكفیر كردنی كاربەدەستان و قسە كردن لەسەر هەندێ بەر پرس لەسەر ‏وتەو كردەوەی بێ باوەڕی كە لێیان دەوەشێتەوە دەبێتە هەڵوێست و كێشەی لێ ‏دەكەوێتەوە بۆیە سەلەفیەكان زۆر جار تەكفیری كار بەدەستان ناكەن لەبەر :‏
یەكەم : لەبەر ئەوەی كارێكی ئاسان نیە هەرچەندە بۆ كەسانی زانا و پسپۆڕ و ‏بەڕەچاو كردنی كات و شوێنی گونجاو بڤە نیە و بەڵكو ئەركی خۆیانە . ‏
دووەم : موسڵمانانیش بە تایبەت ئەوانەی كە لە ئاینەكەیان شارەزان زۆر كەمن وە ‏شوێن كەوتنی جەماوەریان بۆ خۆیان بەدەست نەهێناوە . ‏
سێ یەم : ئامادەكاری بۆ گۆڕینی حوكم ئایا كردوویانە یان تەنها ئاژاوەیەك دروست ‏دەبێت هیچ ئەگەرێكی بە هێز نیە بۆ دەستەبەر بوونی ئەوەی چاوەڕوانی دەكەن .‏
چوارەم : هەر ئەوانەی كە حیزبی سیاسی ئیسلامیان دروست كردووە لەسەر ئەوەی ‏كە كاربەدەست و حوكمەتەكەیان موسڵمان و ئیسلامی نیە خۆیان ناتوانن ئەوەی لە ‏دڵەوە باوەڕیان پێیەتی ڕاگەیەنن بۆیە من پرسیاریان لێدەكەم ئەگەر حكومەتەكەیان ‏لا موسڵمانە بۆ حیزبی ئیسلامی سیاسیان دژی دروست كردووە ، وە ئەگەر ‏موسڵمان نین و كافر بونەتەوە بۆچی ئەو هەموو موشارەكات و بەشداری كردنە لە ‏حوكم ؟ باشە ئەمە لە كاتێكدا ئەگەر حیزبە ئیسلامیە سیاسیەكان نەتوانن ‏هەڵوێستی ڕونیان لە تەكفیر و گۆڕینی هەبێت و ناشی كەن ئەی سەلەفیەكان چۆن ‏بتوانن ؟ چونكە دەبێتە هۆی ئاشوب و دروست كردنی شەڕی خوێناوی لە نێوان ‏خەڵكی بێ دەسەڵات و دەسەڵاتدارانی پڕچەكدا .‏
وە ئێمە كە بێدەنگین لە خراپەكارییەكانی دەسەڵات مانای ئەوە نیە كە ئێمە وەلائمان ‏بۆیان هەبێت و پێمان خۆشە سور بن لەسەر ئەو خراپە ، وە ئایا ئەمە جۆرێكە لە ‏بیدعە؟
نەخێر چونكە ئەگەر واجبیش بێت قسەمان هەبێت و تواناشمان هەبێت و نەیكەین ‏ئەوا تاوانبار بوینە بەڵام كارێكمان نەكردووە مەبەستمان پێی لەخوا نزیك بونەوە ‏بێت و بەكاری چاكیشی بزانین كە ئەوانە ڕوكنەكانی بیدعەن .‏

‎‎پرسیاری دەیەم : بنەما سەرەكیەكانی سەلەفیەت چین و سەلەفیەكان جەختی لەسەر ‏‏دەكەنەوە؟ ئەو ئیشكالیاتیانە چین كە لە مەنهەج و دنیابینی سەلەفیەتدا هەن؟‎‎

مامۆستا خلیل أحمد : بنەماكانی سەلەفیەت یەكسانە بە بنەماكانی ئاینی ئیسلام بە بێ ‏زیاد و كەم بەڵام ئەو ئیسلامەی كە هاوەڵانی پێغەمبەری خودا صلى الله عليه وسلم‏ ‏بە ئاینیان داناوە بە تایبەت یەكخواپەرستی خودا و نەكردنی شیرك وە دووركەوتن ‏لەتاوانە گەورەكان و بەردەوام نەبوون لەسەر بچوكەكان ،وە ڕاگەیاندنی زانستی ‏شەرعی و فەرمان بە چاكە و نەهی كردن لە خراپە و پابەند بوون بە خوڕەوشت و ‏ئاكاری موسڵمانانەوە و ....هتد ‏
وە سەلەفیەت هیچ ئیشكالیاتی لەگەڵ دونیابینیدا نیە ، وە بناغەمان بۆ دونیابینین ‏ئەوەیە كە دونیا هەمووی موباحە مەگەر زیانی هەبێت وە دەقی شەرعی هاتبێت ‏لەسەر حەرام بوونی كەوابوو سەلەفیەت پەیوەندی بە ئاینەوە هەیە نەك دونیا وەك ‏پێغەمبەری خوا صلى الله عليه وسلم‏ دەفەرموێت : ( من احدث في أمرنا هذا ما ليس منه فهو رد) رواه مسلم وەك دەبینین دەفەرموێت : (فی أمرنا) واتە لەئایندا بەڵام بۆ دونیا ‏خوای گەورە دەفەرموێت: [هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الأَرْضِ جَمِيعاً ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ]
وصَلَى اللهُ عَلَى نَبِيِّنَا مُحَمَّد، وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَسَلَّم